Η ΜΚ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

Στην Δυτική Μακεδονία διαχειμάζουν ελάχιστα κοπάδια, κυρίως στο Νομό Κοζάνης. Το καλοκαίρι, όμως, οι ορεινοί βοσκότοποι των Γρεβενών, της Κοζάνης και της Καστοριάς – και σε μικρότερο βαθμό της Φλώρινας – βόσκονται, για 4-5 μήνες, από πολυάριθμα κοπάδια, καθιστώντας την περιοχή την πιο ζωντανή από άποψη φιλοξενίας μετακινούμενου πληθυσμού αιγοπροβάτων σε ολόκληρη τη χώρα.

Πρόκειται για κοπάδια μεγάλου μέσου μεγέθους τα οποία δίνουν ζωή σε ορεινές κοινότητες που παραμένουν αναξιοποίητες ή και εγκαταλελειμμένες το χειμώνα. Τα κοπάδια με ορεινές διαβιώσεις στην περιοχή των Γρεβενών προέρχονται στην πλειονότητά τους από τη Θεσσαλία, κυρίως από το Νομό Λάρισας και λιγότερο από τους Νομούς Τρικάλων και Μαγνησίας (31 κοπάδια). Χαρακτηριστικές ορεινές διαβιώσεις στα Γρεβενά είναι τα χωριά Σαμαρίνα, Δοτσικό, Αβδέλλα, Αετιά, Φιλιππαίοι, Σμίξη και Περιβόλι. Συνολικά στην περιοχή βρίσκονται, κατά τους θερινούς μήνες, 248 κοπάδια εκ των οποίων τα 30 αποτελούνται αμιγώς από αίγες ενώ τα υπόλοιπα εκτρέφουν αποκλειστικά πρόβατα με μικρό αριθμό αιγών.

Ο συνολικός αριθμός
εκτρεφόμενων αιγοπροβάτων είναι
132.916 και το μέσο μέγεθος της μετακινούμενης εκμετάλλευσης 536 περίπου ζώα

Τα κοπάδια μετακινούνται στις περιοχές θερινής (ορεινής) διαβίωσης περίπου το τρίτο δεκαήμερο του Μαΐου, όπου παραμένουν για 4-5 μήνες, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Η άμελξη των ζώων συνεχίζεται περίπου μέχρι το τέλος του Ιουλίου. Kαθ’ όλη τη διάρκεια της αμελκτικής περιόδου στις θερινές διαβιώσεις η διατροφή των ζώων βασίζεται αποκλειστικά στη φυσική βλάστηση των ορεινών βοσκοτόπων. Με τον τρόπο αυτό μεγιστοποιείται η ευζωία των κοπαδιών και παράγεται γάλα με ανώτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά.

Η ΜΚ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

Στην Δυτική Μακεδονία διαχειμάζουν ελάχιστα κοπάδια, κυρίως στο Νομό Κοζάνης. Το καλοκαίρι, όμως, οι ορεινοί βοσκότοποι των Γρεβενών, της Κοζάνης και της Καστοριάς – και σε μικρότερο βαθμό της Φλώρινας – βόσκονται, για 4-5 μήνες, από πολυάριθμα κοπάδια, καθιστώντας την περιοχή την πιο ζωντανή από άποψη φιλοξενίας μετακινούμενου πληθυσμού αιγοπροβάτων σε ολόκληρη τη χώρα.

Πρόκειται για κοπάδια μεγάλου μέσου μεγέθους τα οποία δίνουν ζωή σε ορεινές κοινότητες που παραμένουν αναξιοποίητες ή και εγκαταλελειμμένες το χειμώνα. Τα κοπάδια με ορεινές διαβιώσεις στην περιοχή των Γρεβενών προέρχονται στην πλειονότητά τους από τη Θεσσαλία, κυρίως από το Νομό Λάρισας και λιγότερο από τους Νομούς Τρικάλων και Μαγνησίας (31 κοπάδια). Χαρακτηριστικές ορεινές διαβιώσεις στα Γρεβενά είναι τα χωριά Σαμαρίνα, Δοτσικό, Αβδέλλα, Αετιά, Φιλιππαίοι, Σμίξη και Περιβόλι. Συνολικά στην περιοχή βρίσκονται, κατά τους θερινούς μήνες, 248 κοπάδια εκ των οποίων τα 30 αποτελούνται αμιγώς από αίγες ενώ τα υπόλοιπα εκτρέφουν αποκλειστικά πρόβατα με μικρό αριθμό αιγών.

Ο συνολικός αριθμός
εκτρεφόμενων αιγοπροβάτων είναι
132.916 και το μέσο μέγεθος της μετακινούμενης εκμετάλλευσης 536 περίπου ζώα

Τα κοπάδια μετακινούνται στις περιοχές θερινής (ορεινής) διαβίωσης περίπου το τρίτο δεκαήμερο του Μαΐου, όπου παραμένουν για 4-5 μήνες, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Η άμελξη των ζώων συνεχίζεται περίπου μέχρι το τέλος του Ιουλίου. Kαθ’ όλη τη διάρκεια της αμελκτικής περιόδου στις θερινές διαβιώσεις η διατροφή των ζώων βασίζεται αποκλειστικά στη φυσική βλάστηση των ορεινών βοσκοτόπων. Με τον τρόπο αυτό μεγιστοποιείται η ευζωία των κοπαδιών και παράγεται γάλα με ανώτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά.

Η ΜΚ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

Στην Δυτική Μακεδονία διαχειμάζουν ελάχιστα κοπάδια, κυρίως στο Νομό Κοζάνης. Το καλοκαίρι, όμως, οι ορεινοί βοσκότοποι των Γρεβενών, της Κοζάνης και της Καστοριάς – και σε μικρότερο βαθμό της Φλώρινας – βόσκονται, για 4-5 μήνες, από πολυάριθμα κοπάδια, καθιστώντας την περιοχή την πιο ζωντανή από άποψη φιλοξενίας μετακινούμενου πληθυσμού αιγοπροβάτων σε ολόκληρη τη χώρα.

Πρόκειται για κοπάδια μεγάλου μέσου μεγέθους τα οποία δίνουν ζωή σε ορεινές κοινότητες που παραμένουν αναξιοποίητες ή και εγκαταλελειμμένες το χειμώνα. Τα κοπάδια με ορεινές διαβιώσεις στην περιοχή των Γρεβενών προέρχονται στην πλειονότητά τους από τη Θεσσαλία, κυρίως από το Νομό Λάρισας και λιγότερο από τους Νομούς Τρικάλων και Μαγνησίας (31 κοπάδια). Χαρακτηριστικές ορεινές διαβιώσεις στα Γρεβενά είναι τα χωριά Σαμαρίνα, Δοτσικό, Αβδέλλα, Αετιά, Φιλιππαίοι, Σμίξη και Περιβόλι. Συνολικά στην περιοχή βρίσκονται, κατά τους θερινούς μήνες, 248 κοπάδια εκ των οποίων τα 30 αποτελούνται αμιγώς από αίγες ενώ τα υπόλοιπα εκτρέφουν αποκλειστικά πρόβατα με μικρό αριθμό αιγών.

Ο συνολικός αριθμός
εκτρεφόμενων αιγοπροβάτων είναι
132.916 και το μέσο μέγεθος της μετακινούμενης εκμετάλλευσης 536 περίπου ζώα

Τα κοπάδια μετακινούνται στις περιοχές θερινής (ορεινής) διαβίωσης περίπου το τρίτο δεκαήμερο του Μαΐου, όπου παραμένουν για 4-5 μήνες, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Η άμελξη των ζώων συνεχίζεται περίπου μέχρι το τέλος του Ιουλίου. Kαθ’ όλη τη διάρκεια της αμελκτικής περιόδου στις θερινές διαβιώσεις η διατροφή των ζώων βασίζεται αποκλειστικά στη φυσική βλάστηση των ορεινών βοσκοτόπων. Με τον τρόπο αυτό μεγιστοποιείται η ευζωία των κοπαδιών και παράγεται γάλα με ανώτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά.

001true-cheese-lineΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΗ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ

Ποιότητα
γάλακτος

Η ποιότητα του γάλακτος έχει ιδιαίτερη σημασία για την ποιότητα και τη διατηρησιμότητα του τυριού, καθώς και την ανθρώπινη υγεία. Το γάλα των μετακινούμενων κοπαδιών που βόσκουν το καλοκαίρι στην περιοχή μελέτης έχει εξαιρετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά ως προς τη χημική του σύσταση και το μικροβιακό φορτίο. Η παραγωγή τυριού ωριμάνσεως, όπως η φέτα, από το γάλα αυτό με τον παραδοσιακό τρόπο κι εφόσον τυποποιηθεί η παραγωγική διαδικασία, μπορεί να οδηγήσει στην παραγωγή ενός προϊόντος με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αφενός λόγω της χημικής του σύστασης και αφετέρου λόγω της αυτόχθονης χλωρίδας του γάλακτος.

Η σύγκριση δειγμάτων γάλακτος έδειξε ότι το προφίλ των λιπαρών οξέων παρουσίασε σημαντικές μεταβολές μεταξύ θερινής και χειμερινής διαμονής των κοπαδιών, οι οποίες συντείνουν στο ότι το γάλα που παράγεται σε ορεινές διαβιώσεις έχει καλύτερο ποιοτικό προφίλ ως προς πολλά χαρακτηριστικά.

I   true-cheese-line

Παρατηρήθηκε σημαντική μείωση του λόγου των λιπαρών οξέων ω6/ω3 στα δείγματα γάλακτος που λήφθηκαν από τα ζώα όταν ήταν στην πεδιάδα και στο βουνό, αντίστοιχα. 

 

II   true-cheese-line

Σημαντική ήταν η μείωση του ποσοστού των κορεσμένων λιπαρών στο γάλα ζώων που μετακινήθηκαν στο βουνό σε σχέση με την περίοδο που ήταν στην πεδιάδα. 

III   true-cheese-line

Αύξηση παρατηρήθηκε στο ποσοστό των πολυακόρεστων, των μονοακόρεστων και του συζευγμένου λινολεϊκού οξέος (CLA) στο γάλα ζώων που μετακινήθηκαν στο βουνό σε σχέση με την πεδιάδα. 

IV   true-cheese-line

Σημαντικό ποσοστό των μετακινούμενων εκτροφών (περίπου 38% των δειγμάτων) βρέθηκε πως παραδίδουν γάλα εξαιρετικής ποιότητας με Ολική  Μικροβιακή Χλωρίδα (ΟΜΧ) < 5×105. Το γάλα αυτό μπορεί να δώσει προϊόντα υψηλής ποιότητας και μεγάλης προστιθέμενης αξίας.

001true-cheese-lineΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΗ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ

Σύνθεση βλάστησης
Δείκτες ποικιλότητας
Διάρθρωση βοσκοτόπων

I   true-cheese-line

II   true-cheese-line

III   true-cheese-line

Προηγούμενη έρευνα (πρόγραμμα ΘΑΛΗΣ) στην περιοχή μελέτης έδειξε τα ακόλουθα:
Η κάλυψη της βλάστησης είναι 87,5% με ελάχιστα σημάδια διαβρώσεων
Στη σύνθεση της βλάστησης συμμετείχαν κατά 47% τα αγρωστώδη είδη και 50,2 % οι πλατύφυλλες πόες ενώ υπήρχε μικρό ποσοστό θαμνώδους βλάστησης. 
Στα λιβάδια που δέχονταν μεγάλη βοσκοφόρτωση εμφανίστηκε υποβάθμιση με σημαντική μείωση των επιθυμητών λιβαδικών φυτών και αύξηση των ανεπιθύμητων με συνέπεια τη μείωση της διαθέσιμης βοσκήσιμης ύλης. Ωστόσο, η υποβάθμιση  μπορεί να προκληθεί, όπως αναδείχθηκε, και σε περιοχές που υπάρχει σημαντική μείωση των μετακινούμενων ζώων με  αποτέλεσμα την εξέλιξη της βλάστησης. Σιγά σιγά τα διάκενα πυκνώνουν και πολύτιμα λιβαδικά είδη χάνονται. Η μέτρια ένταση βόσκησης βοήθησε στην αύξηση της βιοπικοιλότητας των λιβαδιών.

IV   true-cheese-line

Η κάλυψη της βλάστησης είναι 87,5% με ελάχιστα σημάδια διαβρώσεων

IV   true-cheese-line

Στη σύνθεση της βλάστησης συμμετείχαν κατά 47% τα αγρωστώδη είδη και 50,2 % οι πλατύφυλλες πόες ενώ υπήρχε μικρό ποσοστό θαμνώδους βλάστησης. 

IV   true-cheese-line

Στα λιβάδια που δέχονταν μεγάλη βοσκοφόρτωση εμφανίστηκε υποβάθμιση με σημαντική μείωση των επιθυμητών λιβαδικών φυτών και αύξηση των ανεπιθύμητων με συνέπεια τη μείωση της διαθέσιμης βοσκήσιμης ύλης. Ωστόσο, η υποβάθμιση  μπορεί να προκληθεί, όπως αναδείχθηκε, και σε περιοχές που υπάρχει σημαντική μείωση των μετακινούμενων ζώων με  αποτέλεσμα την εξέλιξη της βλάστησης. Σιγά σιγά τα διάκενα πυκνώνουν και πολύτιμα λιβαδικά είδη χάνονται. Η μέτρια ένταση βόσκησης βοήθησε στην αύξηση της βιοπικοιλότητας των λιβαδιών.

001true-cheese-lineΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΗ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ

Κοινωνικοοικονομικά
δεδομένα

Όπως προέκυψε από δεδομένα του προγράμματος ΘΑΛΗΣ:

 

I   true-cheese-line

Το γάλα είναι το πιο σημαντικό στοιχείο της ακαθάριστης προσόδου των εκμεταλλεύσεων της περιοχής. Η παραγωγή τυριού στην εκμετάλλευση αντιπροσωπεύει το 4,9% της προσόδου, γεγονός που υποδηλώνει μια διάσπαρτη και ανοργάνωτη δραστηριότητα, ειδικά για τις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις. 

II   true-cheese-line

Οι δαπάνες κεφαλαίου είναι οι υψηλότερες (70,5%), αλλά και οι δαπάνες εργασίας είναι αρκετά υψηλές (26,1%). 

III   true-cheese-line

Η χρήση ορεινών βοσκοτόπων ενισχύει την οικονομικότητα των εκμεταλλεύσεων, μειώνοντας το κόστος διατροφής σε πολύ σημαντικό βαθμό σε σχέση με εντατικά συστήματα εκτροφής. 

IV   true-cheese-line

Σημαντικό ποσοστό των μετακινούμενων εκτροφών (περίπου 38% των δειγμάτων) βρέθηκε πως παραδίδουν γάλα εξαιρετικής ποιότητας με Ολική  Μικροβιακή Χλωρίδα (ΟΜΧ) < 5×105. Το γάλα αυτό μπορεί να δώσει προϊόντα υψηλής ποιότητας και μεγάλης προστιθέμενης αξίας.
Η τεχνικοοικονομική ανάλυση έδειξε πως υπό τις παρούσες συνθήκες οι μετακινούμενες εκμεταλλεύσεις λειτουργούν υπό μια σειρά περιορισμών που δεν τους επιτρέπουν να αξιοποιήσουν το κύριο οικονομικό τους πλεονέκτημα, που είναι το χαμηλό κόστος παραγωγής. Αυτό οφείλεται κυρίως: 

I   true-cheese-line

Tο γάλα είναι το πιο σημαντικό στοιχείο της ακαθάριστης προσόδου των εκμεταλλεύσεων της περιοχής. Η παραγωγή τυριού στην εκμετάλλευση αντιπροσωπεύει το 4,9% της προσόδου, γεγονός που υποδηλώνει μια διάσπαρτη και ανοργάνωτη δραστηριότητα, ειδικά για τις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις. 

II   true-cheese-line

Οι δαπάνες κεφαλαίου είναι οι υψηλότερες (70,5%), αλλά και οι δαπάνες εργασίας είναι αρκετά υψηλές (26,1%). 

III   true-cheese-line

Η χρήση ορεινών βοσκοτόπων ενισχύει την οικονομικότητα των εκμεταλλεύσεων, μειώνοντας το κόστος διατροφής σε πολύ σημαντικό βαθμό σε σχέση με εντατικά συστήματα εκτροφής. 

002ΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΗ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ

Παραγωγή και
ποιότητα προϊόντων